XXI ғасырдың алғашқы жартысы технологиялық жаңалықтар мен инновацияларға толы болды. Цифрландыру, автоматтандыру және жасанды интеллект (ЖИ) дамуы бізді 4-өнеркәсіптік революцияға алып келді. Енді әлем 5-өнеркәсіптік революцияға бет бұруда, бұл кезеңде адам мен технологияның ынтымақтастығы бұрынғыдан да тереңдей түседі. Майк Бехтель, Deloitte Consulting компаниясының бас футуристі, осы жаңа дәуір туралы көзқарасымен бөлісіп, адамзат пен машинаның бірігіп жұмыс істеуі жаңа мүмкіндіктер ашатынын айтады. 5-өнеркәсіптік революция технологиялардың тек сыртқы құрылғы ретіндегі рөлінен асып, адамзаттың ішкі әлеуетін арттыруға бағытталған өзгерістерге толы болмақ. Bigthink сайтында жарияланған сұхбатты ықшамдап қазақша ұсынып отырмыз.
Өнеркәсіптік революцияның дамуы
Бехтель қазіргі технологиялық өзгерістерді өндірістің дамуының келесі кезеңі ретінде көреді. Бұрынғы өнеркәсіптік революциялар цифрландыруға бағытталған болса, төртінші кезеңде ақпараттық технологиялар мен биотехнологиялар, роботехника мен ғарыш салалары бірлесіп дами бастады. Ал бесінші кезеңді Бехтель «Адамзаттың жауапты әрекеті» деп сипаттайды, бұл — адам мен технологияның симбиозы. Яғни, адам мен машинаның бірге жұмыс істеуі бұрынғыдан да тиімдірек болмақ.
Технология және оның әсері
Сұхбат барысында Жасанды интеллект (ЖИ) туралы көп сөз болады. Бехтель ЖИ-ді тек шығындарды азайту құралы деп қарастырмай, оны амбицияларды арттырудың қуатты құралы деп санайды. Оның айтуынша, ЖИ-дің негізгі күші адамдарға жаңа мүмкіндіктер ашуында. Бұл технологияның басты мақсаты — адамның шығармашылық қабілеттерін күшейту және жаңа идеяларды жүзеге асыруға көмектесу.
Ол сондай-ақ, ЖИ-дің тек құрал емес, революциялық күш екенін атап өтеді. Мысалы, 2019 жылы трансформер модельдерін қолдану арқылы компанияларға Шекспир стиліндегі мәтіндер жасау мүмкіндігін көрсеткенде, көпшілік бұл тек әдебиет саласына қатысты деп ойлаған. Бірақ бүгінде осы технологиялар бизнесте, өндірісте қолданыла бастады.
Жетекші компаниялар үшін кеңес
Көптеген компаниялар ЖИ-ді қолдануды әлі де толық түсінбей отыр. Бехтельдің пікірі бойынша, ЖИ-ді пайдалану тек шығындарды азайту мақсатында емес, жаңа мүмкіндіктерді зерттеу үшін қолданылуы керек. Ол компанияларға: «Егер сіз ЖИ-ді тек үнемдеу құралы деп қарасаңыз, үлкен мүмкіндіктерді жоғалтасыз», — дейді. Бехтель ЖИ-дің мақсатты түрде қолданылғанда компанияның стратегиялық артта қалушылығын жеңуге көмектесетінін баса айтады.
Келешектегі өнеркәсіптік революция қалай болады?
5-өнеркәсіптік революцияда адам мен технологияның бірлесе жұмыс істеуі жаңа деңгейге көтеріледі. Бехтельдің айтуынша, бұл кезеңде технология адамзаттың физикалық және менталдық мүмкіндіктерін кеңейтуге бағытталады. Киілетін құрылғылар, ми-компьютер интерфейстері сияқты технологиялар біздің күнделікті өміріміздің ажырамас бөлігіне айналады.
Болашақтағы ең үлкен өзгерістердің бірі – «технологияның сыртта емес, іште болуы». Яғни, технология тек сыртқы құрал ретінде емес, адам ағзасымен тікелей байланыста жұмыс істейтін деңгейге жетеді. Бұл адам мен машинаның бұрын-соңды болмаған ынтымақтастығын қамтамасыз етеді.
Майк Бехтельдің болжамы бойынша, 5-өнеркәсіптік революция адам мен технологияның тығыз байланысы арқылы жүзеге асады. Технология тек өндірісті автоматтандырып қана қоймай, адамның шығармашылық және зияткерлік қабілеттерін арттыруға көмектеседі. Бұл өзгерістер тек кәсіпкерлік саланы ғана емес, сонымен қатар жалпы адамзаттың өмір сүру салты мен мәдениетін өзгертеді деп күтілуде.
Өндірістің алты негізгі деңгейі: 5-өнеркәсіптік революциядағы технологиялық өзгерістер
-
Өзара әрекеттесу деңгейі:
- AR/VR (кеңейтілген және виртуалды шынайылық) технологиялары өндірістік салаларға айтарлықтай әсер етуде. Өндірістік метавселене цифрлық егіздер, кеңістіктік модельдеу, кеңейтілген жұмыс нұсқаулықтары және бірлескен цифрлық кеңістіктер арқылы фабрикалар мен кәсіпорындардың қауіпсіздігі мен тиімділігін арттырады.
- Ақпараттық деңгей:
- Көшбасшылар генеративті жасанды интеллекттің (GenAI) басты мақсаты шығындарды азайту емес, амбицияларды арттыру екенін түсінеді. GenAI технологиясы стратегиялық деңгейде компаниялардың болашағын қалыптастыруда маңызды рөл атқарады.
- Есептеу деңгейі:
- Кәсіпорындар гибридті архитектуралар, жеке және мемлекеттік бұлтты платформалар, гипермасштабты және шеткі платформаларды біріктіре отырып, өздерінің қолда бар инвестицияларын барынша тиімді пайдалануда.
- Мәдени деңгей:
- Кәсіпорындар бағдарламашылардың тәжірибесін кеңейтуге көп көңіл бөле бастады. Бұл инженер-программистердің күнделікті өнімділігін арттырып, оларды ынталандыру арқылы үздік техникалық таланттарды тартуға және ұстап қалуға бағытталған.
- Кибер деңгейі:
- Жасанды интеллекттің жаңа құралдары арқылы жасалған deepfake сияқты жалған мазмұндардың таралуына жетекші ұйымдар белсенді түрде әрекет етуде. Олар саясат пен технологиялардың көмегімен қауіпті контентті анықтау және қызметкерлерді жаңа тәуекелдер туралы хабардар ету жұмысын күшейтуде.
- Негізгі деңгей:
- Технологиялық әл-ауқатқа назар аудару артты. Көшбасшы ұйымдар техникалық қарыздарға реактивті және фрагментті тәсілдерден бас тартып, тұтас жүйеге көшудің маңыздылығын түсінуде.
2024 жылы Generative AI жыл технологиясы ретінде танылғанымен, 2025 жылға қарай жасанды интеллекттің дамуы жасырын түрде жүзеге аса бастайды. Бұл корпоративтік IT жүйелеріндегі негізгі оқиғаға айналады, бірақ оны тікелей емес, іштей байқауға болады.