Қазақстан – өзінің бай табиғи ресурстары мен кең байтақ аумағымен танылған мемлекет. Елдің аумағы 2,7 миллион шаршы километрді құрайды, бұл оны әлемдегі тоғызыншы ірі мемлекет етеді. Сонымен қатар, Қазақстанның тарихы терең, мәдениеті бай, ландшафттары алуан түрлі – осы факторлар туризмнің дамуына зор мүмкіндік туғызады. Дегенмен, туризм секторының толық дамымауы мен бірқатар кедергілер бұл әлеуеттің толық пайдаланылуына кедергі келтіруде. Бұл эсседе Қазақстандағы туризм саласының қазіргі жағдайы, оның даму мүмкіндіктері мен проблемалары туралы талқыланады.
Қазақстандағы туризмнің әлеуеті
Қазақстан туризміне сұраныс арттыруға ықпал ететін бірнеше факторлар бар. Біріншіден, елде табиғи сұлулық пен мәдени байлықтың алуан түрлілігі – бұл туристерді қызықтыра алатын басты артықшылықтардың бірі. Қазақстанның шығысында Алтай таулары, орталығында Бурабай курорт аймағы, батысындағы Маңғыстаудың көркем жартасы, оңтүстігінде Шымбұлақ, Шарын шатқалы сияқты керемет табиғат объектілері орналасқан. Бұл аймақтар табиғи туризм, экотуризм және белсенді демалыс әуесқойлары үшін тартымды.
Екіншіден, Қазақстан Ұлы Жібек жолының бойында орналасқан тарихи маңызды аймақтардың бірі. Түркістан қаласындағы Қожа Ахмет Ясауи кесенесі, Отырар қалашығының қалдықтары, Тараз қаласының көне ескерткіштері мәдени туризмнің зор потенциалын көрсетеді. Жыл сайын бұл тарихи аймақтарға жүздеген мың туристер келеді, бірақ бұл көрсеткіш әлемдік стандарттармен салыстырғанда әлі де төмен.
Үшіншіден, Қазақстанның мәдениеті мен дәстүрлері де қызығушылық тудырады. Қазақтардың қонақжайлылығы, ұлттық тағамдары, киіз үйде тұру дәстүрі, этноауылдар мен көшпенділер мәдениетінен сыр шертетін шаралар шетелдік қонақтар үшін ерекше тәжірибе болып табылады. Мысалы, Нұр-Сұлтанда жыл сайын өткізілетін этнофестивальдер мен Бурабайдағы ұлттық дәстүрлерге арналған көрмелер туристік тартымдылықты арттырады.
Туризмнің дамуына кедергілер
Қазақстанның бай табиғи және мәдени әлеуетіне қарамастан, елдегі туризм саласының толыққанды дамуына бірқатар кедергілер бар. Біріншіден, инфрақұрылымның жеткіліксіздігі – бұл саладағы басты мәселе. Туристер үшін қолайлы әуежайлар, тас жолдар, қонақ үйлер мен қызмет көрсету орындарының тапшылығы шетелдік қонақтарды тарту үдерісін қиындатады. Мысалы, 2019 жылы Шығыс Қазақстандағы Рахманов бұлақтарына саяхаттаған туристер жолдардың нашарлығы мен қызмет көрсету деңгейінің төмендігін алға тартып, жиі шағымданған.
Екіншіден, Қазақстандағы туристік қызметтердің бағасы айтарлықтай жоғары. Ішкі және шетелдік туристерге ұсынылатын демалыс орындарының бағасы көбіне Еуропа елдерімен салыстырылады, бірақ қызмет көрсету сапасы төмен болып қалады. Бұл фактор туристердің ел ішіндегі емес, басқа елдерге саяхаттауды таңдауларына себеп болады.
Үшіншіден, туризмді дамытуға арналған мемлекет тарапынан жүйелі қолдаудың жетіспеушілігі де үлкен кедергі. Әрине, Қазақстанда туризмді дамытуға арналған ұлттық бағдарламалар бар, бірақ олар әлі де толыққанды нәтиже беріп отырған жоқ. Шетелдерде Қазақстанның туризмін ілгерілету бойынша іс-шаралар аз, ал визалық режимнің күрделілігі кейбір елдердің азаматтары үшін қосымша кедергілер туғызады.
Мүмкіндіктер мен шешімдер
Қазақстандағы туризмнің дамуы үшін жоғарыда аталған кедергілерді жою бойынша бірқатар ұсыныстар жасауға болады. Біріншіден, инфрақұрылымды жақсарту – басты міндет. Жолдар, әуежайлар және туристік нысандардың сапасын арттыру арқылы Қазақстан өзінің әлеуетін толық ашып, туристер ағынын арттыра алады. Мысалы, Қытай немесе Түркия елдері инфрақұрылымды дамыту арқылы туризм саласында үлкен жетістіктерге қол жеткізгені белгілі.
Екіншіден, туристік қызмет көрсету сапасын арттыру үшін жергілікті бизнеске қолдау көрсетіліп, қонақ үй бизнесі мен мейрамхана индустриясында халықаралық стандарттарды енгізу маңызды. Жергілікті халықты туризм саласында оқыту, шетелдік тәжірибені зерттеу және енгізу арқылы Қазақстан өзінің қонақжайлылығын көрсетуге мүмкіндік алады.
Үшіншіден, визалық режимді жеңілдету мен шетелде елдің имиджін қалыптастыруға арналған ақпараттық науқандарды белсенді түрде жүргізу қажет. Қазақстанды халықаралық аренада тартымды туристік бағыт ретінде таныту үшін мемлекет шетелдік көрмелер мен туристік форумдарға белсенді қатысуы керек.
Қазақстанның туризм саласы өзінің бай табиғи ресурстары мен тарихи-мәдени нысандары арқылы айтарлықтай әлеуетке ие. Дегенмен, инфрақұрылымның жеткіліксіздігі, жоғары бағалар және мемлекеттік қолдаудың әлсіздігі бұл саланың толыққанды дамуына кедергі келтіріп отыр. Егер мемлекет пен жеке сектор осы кедергілерді жою бағытында бірлесе жұмыс жасайтын болса, Қазақстан туризмі әлемдік деңгейдегі маңызды салаға айналуы әбден мүмкін. Туризмнің дамуы тек экономикалық пайда ғана емес, сонымен қатар елдің халықаралық аренадағы беделін арттыруға үлкен септігін тигізеді.